Over There: Nob Hill

Ze wszystkich czterdziestu trzech "oficjalnych" wzgórz w San Francisco, Nob Hill jest chyba najbardziej znanym. Pod koniec XIX wieku, Robert Louis Stevenson nazwał je "Wzgórzem Pałaców", ze względu na ekstrawaganckie rezydencje bogatej elity miasta. Oryginalnie wzgórze nosiło nazwę Fern Hill, następnie Clay Street Hill, a następnie Knob Hill, od skalnego wybrzuszenia na szczycie, które z czasem spłaszczono aby nadawało się do zamieszkania. Literkę "K" z nazwy Knob wkrótce usunięto i pozostało Nob Hill. Wzgórze Nob było niczym innym jak "Wzgórzem Pałaców" dla miasta San Francisco przez pierwsze dwie dekady.

Miejsce przypominało zapuszczone rumowisko skalne porośnięte przez powykrzywiane dęby i dzikie krzewy przysypywane przez wydmy. Pierwsi mieszkańcy koczowali na dziko w szałasach i prymitywnych budynkach z drewnianą ramą przykrytą płótnem. Powszechnym widokiem było pasące się na stokach bydło, kozy czy kury. Poniżej szczytu Yerba Buena, głównie ulic Stockton i Powell na zachód i na północ od Portsmouth Square, zaczęły być zasiedlane począwszy od roku 1850. Ulice w tej części nie były tak strome, aby utrudnić dostęp pojazdom konnym, co było główną przeszkodą dla ekspansji na wyższe partie wzgórza. W latach 60-tych XIX wieku rozpoczęto rozwój budownictwa mieszkaniowego na wyższych zboczach. Ulica Taylor od Sacramento do Pacific stała się mieszkalnym ogniwem nowej elity miasta łączącym ich z bogatym Nob Hill.  Spektakularny widok na centrum miasta i zatokę oraz dodatkowo chroniona od wiatrów przez wyższy grzbiet ulicy Jones sprawiło, że ta część ulicy Taylor była tak atrakcyjna. Lloyd Tevis, wiodący prawnik i biznesmen, przeniósł się tutaj z Rincon Hill w połowie 1860 roku. Podążył za nim jego szwagier, James Ben Ali Haggin w początkach lat 1870.

Co naprawdę usunęło wszelkie przeszkody w rozwoju wzgórza to, wynalezienie kolejki linowej - Cable Car. W 1873 roku, Andrew Hallidie (wynalazca cable car) zbudował pierwszą linię, wzdłuż ulicy Clay od Kearny na Portsmouth Square do ulicy Jones na szczycie Nob Hill.
W 1878 Leland Stanford i kilku biznesmenów utworzyli linie kolejki California Street. Zbocza na wzgórzach zaczeły rozwijać się szybko a rezydencje najbogatszych obywateli San Francisco wyrastały wokół szczytu na ulicach California, Mason i Sacramento. W tym okresie najbardziej znanymi i wpływowymi osobistościami w mieście byli Leland Stanford, Mark Hopkins, Charles Crocker i Collis Huntington znani jako "Wielka Czwórka".

Zaczynali skromnie jako kupcy oferujący narzędzia i inne wyroby metalowe w Sacramento, ale inwestycje i spekulacje jakie robili przy budowie kolei przez góry Sierra Nevada, przeszły ich najśmielsze oczekiwania i uczyniły bogatymi. Posiadacze wielomilionowych fortun rozpoczęli budowanie olbrzymich domów, które miały dominować nad wzgórzem i miastem. Nob Hill przyciągnął również uwagę dwóch z czterech mężczyzn, którzy byli znani jako "Bonanza Kings" - James C. Flood i James Fair. Byli oni większościowymi akcjonariuszami w kopalniach srebra w Virginia City w Nevada, które przynosiły ogromne zyski. Z czasem stali się bardziej bogatsi niż słynna Wielka Czwórka ale ich nazwiska są mniej znane w historii. Tylko James C. Flood, w rzeczywistości zbudował rezydencję na wzgórzu. Jest to jedyny z wszystkich domów, zbudowanych na Nob Hill, który przetrwał pożar po trzęsieniu ziemi w 1906 roku.

Historyczny spacer po Nob Hill...

1) 1201 Mason Street - Muzeum Tramwaju Linowego. [ 1887 r. i 1909 r.]

Wynalezienie tramwaju linowego (Cable Car) okazało się dobrodziejstwem dla transportu miejskiego i rozwoju San Francisco. Pod koniec XIX wieku długość linii tramwajów linowych rozrosła się o 112 mil, obsługując dużą część miasta. Dzisiaj w użyciu są tylko trzy linie, o łącznej długości 10,5 mil, wszystkie w północno-wschodniej części miasta. Wiele miast posiadało kiedyś system tramwajów linowych, ale kiedy miasto Seattle zlikwidowało swoje linie w 1940 roku system San Francisco pozostał ostatnim działającym. Obecna zajezdnia, która również częściowo pełni rolę muzeum tramwaju linowego, jest ostatnim takim miejscem na świecie.

Choć napis na południowej stronie budynku informuje "Ferries and Cliff House Railway - 1887" znaczna część budynku jest rekonstrukcją z 1909 r. oryginału z roku 1887. Komin z tyłu przeżył katastrofalne trzęsienie ziemi i pożar w 1906 roku tracąc jedynie kilka cegieł ze swojej korony. Do 1911 roku cały system napędzania lin zasilany był parą z gigantycznych kotłów; dym odprowadzany był przez ten komin. Budynek służy teraz dalej jako zajezdnia tramwajów linowych po zakończeniu ich pracy około 1:00 nad ranem. W dzień jest otwarte dla publiczności jako muzeum (za darmo). Oryginalny wagonik kablowy skonstruowany przez Andrew Hallidie z 1873 znajduje się w muzeum. Większość wagonów uległo zniszczeniu w pożarze) przez pożar z roku 1906, ale ten przetrwał, ponieważ był w tym czasie na wystawie w Baltimore.

Ekspozycja przedstawia też kilka innych starych wagoników, datowanych od 1876 roku, jak również modele innych tramwajów linowych w różnych skalach, które pojawiły się na ulicach miasta w minionych latach. Zarówno z głównej sali muzeum oraz w podziemiach można obejrzeć stalowe liny na ogromnych kołach napędzające wszystkie trzy linie kolejki. Mały sklepik oferuje książki i pamiątki.

2) Skrzyżowanie ulic Taylor i Washington (południowo-wschodni róg) - miejsce gdzie stał dom Jamesaa Ben Ali Haggisa. [1874 - 1906]

Ulica Taylor została kiedyś nazwana "najbardziej arystokratyczną ulicą w San Francisco." Była to pierwsza gęsto zaludniona część Nob Hill. Wielu z jej pierwotnych mieszkańców pochodziła z południowej części miasta, Rincon Hill i South Park. Jednym z nich był James Ben Ali Haggin, rodem z Kentucky. Nabył teren przy ulicy Taylor między Washington i Clay. W 1874 roku wybudował ogromny 15 metrowej wysokości dom z 50 pokojami i 9 łazienkami na południowo-wschodnim rogu Taylor i Washington. Na tyłach znajdowały się luksusowe stajnie, które mogły pomieścić 40 koni.

Po śmierci żony Jamesa Haggina w 1894 r., dom najwyraźniej pozostał wolny aż do 1906 roku, kiedy strawił go pożar. W 1909 roku ziemia, na której stał dom została zlicytowana i podzielona na 16 części. Mieszkania i budynki mieszkalne natym miejscu wzniesiono niedługo później.

3) Skrzyżowanie ulic Taylor i Washington (południowo-zachodni róg) - miejsce gdzie stał dom Williama T. Colemana. [1850 - 1906]

4) Ulica Taylor (pomiędzy Sacramento i California) - miejsce posiadłości Charlesa Crockera. [1877 - 1906]

Charles Crocker, główny inżynier podczas budowy kolei międzykontynentalnej, posiadał cały blok, kwadrat ulic (z wyjątkiem jednej małej działki) ograniczony ulicami Taylor, Sacramento, Jones i California. W 1877 roku wybudował ogromną rezydencję w stylu Second Empire przy ulicy California w pobliżu rogu Taylor. Jedenaście lat później wybudował rezydencje w północno-wschodniej części ulic California i Jones, jako prezent ślubny dla swojego syna Williama.

Jedna z ciekawszych historii San Francisco wiąże się małą działką na ulicy Sacramento, której Crocker nie był w stanie odkupić. Stał tam skromny wiktoriański dom i zajmowany przez niemieckiego przedsiębiorcę pogrzebowego, Nicholasa Yunga. Rozzłoszczony odmową Yunga, który nie chciał sprzedać posiadłości, Crocker wybudował 13 metrowe drewniane ogrodzenie wokół trzech stron domu sąsiada, zasłaniając w ten sposób widoki i dostęp światła. Yung nie pozostał bierny. Na dachu domu wybudował 3 metrową trumnę ozdobioną czaszką, piszczelami i napisem Ś.p. C.C skierowaną w stronę rezydencji Crockera. Kilka lat później Yung przeniósł się do innej części miasta, ale Crocker pozostawił ogrodzenie. Dopiero po śmierci obu mężczyzn, spór został rozstrzygnięty a spadkobiercy Yunga sprzedali grunty rodzinie Crockerów.

Pomimo tego, że posiadłośc spłoneła w 1906 roku wraz z resztą Nob Hill, kilka rzeczy pozostało nienaruszonych, takich jak pomalowane na czarno żelazne ogrodzenie i kamienny mór.

5) Ulica Taylor i California - Grace Cathedral. [1910 r., 1928 r., 1964 r.]

Wielki pożar w 1906 roku strawił całą posiadłość rodziny Crockerów, pozostały (tylko) zgliszcza. Majętni mieszczanie postanowili podarować Episkopatowi Kościoła San Francisco teren pod budowę nowego kościoła. Katedra Grace stoi na miejscu okazałego domu Karola i Williama Crockera. Kamień węgielny pod kościól położono w 1910 roku, ale z powodu zmian projektów i innych problemów roboty wstrzymano aż do roku 1928. Ciągłość prac była przerywana z barku funduszy ale w końcu w roku 1964 katedra została oddana do użytku. Katedra została zaprojektowana przez architekta Lewisa Hobarta i jest jedną z największych neogotyckich budowli w całych Stanach Zjednoczonych.

Najbardziej wyróżniającą cechą są ogromne podwoje wykonane z brązu, które są wierną kopią XV-wiecznych wrót baptysterium florenckiego wykonanych przez Ghibertiego. Drzwi te były pierwotnie przeznaczone do zainstalowania w War Memorial w Honolulu.

6) Ulica 1111 California - Świątynia Masońska. [1958 r.]

7) Huntington Park. [1915 r.]

Huntington Park jest nazwany na cześć Collis P. Huntington (1821-1900), jednego z "wielkiej czwórki", który był prawdziwym mózgiem grupy. Podczas gdy jego kolega Leland Stanford, znajdował się bez przerwy w centrum zainteresowania opinii publicznej, to Huntington pracował za kulisami, parał się lobbingiem na rzecz Kolei Southern Pacific. Na terenie obecnego parku mieścił się dom Huntingtona, jednopiętrowy, klasycystyczny gmach, wzorowany na włoskim pałacu. Dworek ze sztucznego marmuru spłonął w 1906 roku. Cały teren stał wolny aż do roku 1915, kiedy wdowa po Huntingtonie obdarowała nim miasto, które uczyniło z niego park publiczny. W środku parku, otoczona ławkami, znajduję się kopia fontanny z Rzymu "Fontana delle Tartarughe".

8) Ulica 1000 California - Flood Mansion & Pacific-Union Club. [1886 r.]

James C. Flood (1825-1889) jako jedyny z tak zwanych "Bonanza Kings" zbudował rezydencję na Nob Hill. Dom został zniszczony w 1906 przez ogień, ale ściany wykonane z piaskowca Connecticut ocalały. Flood zakupił działkę w 1882 roku a budowa trwała w latach 1885-1886.
Wśród czterdziestu dwóch pokoi był salon w stylu Ludwika XV i Mauretańska palarnia ze szklaną kopułą. Wokół domu wybudowano ogrodzenie z brązu, które stoi do dzisiaj. Po tragedii 1906 roku Pacific-Union Club, ekskluzywny klub męski, którego członkowie składali się z elity miasta, nabył i odrestaurował budynek w którym dokonano kilku zmian.

Korzenie Pacific-Union Club sięgają najwcześniejszych lat miasta. Pacific Club (założony w 1852 r.) i Union Club (założony w 1854 r.) połączyły się w 1880 roku. Wbrew powszechnemu przekonaniu, reguły klubu nie zabraniają kobietom członkostwa. Pacific-Union Club zrzesza 750 osób, i dopiero po śmierci obecnego członka, może być przyjęty kolejny. Budynek nie jest otwarty dla publiczności.

9) Ulica 1021 California - budynek the "Jewel Box". [1910 r.]

Mały niepozorny domek, zwany "Szkatułką", został wybudowany dla Herberta Lawa - milionera, który dorobił się na sprzedarzy nieruchomości i różnego typu patentach medycznych

10) Ulica 950 Mason - Hotel Fairmont. [1906 r.]

Fairmont Hotel nazywany jest na cześć Jamesa G. Fair (1831-1894), partnera Jamesa C. Flooda, jednego z "Bonanza Kings", który dorobił się ogromnej fortuny na kopalni srebra w Nevadzie. Fair był najmniej lubianą postacią w grupie. Zarozumiały egoista, patrzył na swoich partnerów głównie z pogardą. Zakupił nieruchomości San Francisco na sumę około 45 milionów dolarów. Fair był właścicielem całego terenu, gdzie teraz stoi Fairmont Hotel. Planował budowę wielkiej posiadłości, ale gdy zmarł w 1894 roku miał wybudowane tylko ogrodzenie. Jego najstarsza córka, Tessie, odziedziczyła ziemię, a w 1902 roku rozpoczęła budowę obecnego hotelu. Koszty budowy przekroczyły ustalenia i na początku 1906 roku sprzedała niedokończony budynek braciom Law.

Budynek został ukończony na tydzień przed wielkim trzęsieniem ziemi 18 kwietnia 1906. Ponieważ pożar strawił centrum miasta poniżej, urzędnicy miejscy przenieśli się na wzgórze i wykorzystali Fairmont Hotel jako siedzibę tymczasową. Burmistrz Eugene Schmitz, generał Fryderyk Funston i inni nie zagościli tam na długo: ogień ogarnął Nob Hill już następnego dnia. Hotelowe ściany zewnętrzne przetrwały nienaruszone, ale wnętrze zostało wypalone. Po roku konserwacji, hotel oficjalnie otwarto 18 kwietnia 1907. Był to pierwszy hotel wybudowany na Nob Hill.

W 1908 r. bracia Law odsprzedali Hotel Fairmont Tessie Fair Oelrichs, która zachowła własność do 1920 roku. W 1945 roku Benjamin Swig, kupił pakiet kontrolny przejęty w 1990 roku przez korporację. Przez lata Fairmont Hotel, gościł prezydentów Stanów Zjednoczonych, zagraniczne głowy państw i gwiazdy każdego rodzaju. W 1945 r. Karta Narodów Zjednoczonych została opracowana w Garden Room na parterze tuż przy lobby.

11) Ulica 999 California - Mark Hopkins Hotel. [1926 r.] oraz miejsce rezydencji Marka Hopkinsa. [1878-1906]